معرفی انواع حسابرسی

حسابرسی دارای انواع مختلفی است که هر موردی از آنها از ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند. سازمان و ارگان‌های مختلف، با توجه به حساب مالی که دارند، از آنها استفاده می‌کنند. یکی از حساس‌ترین مشاغلی که می‌تواند سلامت اقتصادی یک کشور را تامین کند، حسابرس است. عمل حسابرسی را می‌توان ستون یک اقتصاد سالم تصور کرد که بدون آن، سیستم مالی توان ایستادگی ندارد. هدف و مفهوم حسابرسی، اظهارنظر نسبت به صحت صورت‌های مالی تهیه شده است که به‌منظور اعتبار بخشی به گزارشات حسابداری انجام می‌گیرد.

با گسترش تکنولوژی، افراد در صنعت و تجارت، حتما باید حساب و صورت‌های مالی خود را به دست حسابرسان برسانند، تا این افراد بتوانند با بررسی گزارشات مالی، از تقلب و فساد جلوگیری نمایند. شرکت حسابداری حساب ۲۴، قصد دارد شما را با مفاهیم انواع حسابرسی آشنا کند تا در زمینه شغلی این افراد و اهمیت آن اطلاعات مفیدی را کسب نمایید.

حسابرسی چیست 

حسابرسی به معنای بازرسی جستجوگرایانه کلیه مدارک و اسناد حسابرسی به‌ منظور کشف تقلب و اشتباه است که طی آن مشخص می‌شود که آیا صورت‌های مالی بر اساس استانداردهای حسابداری تهیه شده‌اند یا خیر. حسابرسی یک اصطلاح مهم در حسابداری محسوب می‌شود که به بررسی و تایید سوابق مالی شرکت اشاره دارد و از طریق آن می‌توان به صحت اطلاعات مالی پی برد. تعاریف دیگری نیز برای حسابداری تعیین شده که به شرح زیر هستند:

• تعریف اول: حسابرسی فرایندی منظم و سیستماتیک است که برای جمع‌آوری و ارزیابی بی‌طرفانه شواهد در مورد ادعاهای مدیریت در ارتباط با فعالیت‌ها و وقایع اقتصادی استفاده می‌شود و با هدف تعیین درجه انطباق این ادعاها یا اظهارات با معیارهای از پیش تعیین شده انجام می‌گیرد و سپس در قالب یک گزارش به اشخاص ذی‌نفع ارائه می‌شود.
• تعریف دوم: حسابرسی به هرگونه رسیدگی به دفاتر، اسناد، مدارک و انجام سایر بررسی‌ها توسط شخص مستقل از سازمان گفته می‌شود که هدف آن، ارائه اظهارنظر نسبت به صورت‌های مالی است.

انواع حسابرسی

حسابرسی انواع گوناگونی دارد. برای انجام کار حسابرسی، حسابرس باید در زمینه محاسبات و تحلیل اطلاعات، مهارت بالایی داشته باشد.

یک فرد حسابرس کارآمد، علاوه بر اصول و فنون حسابداری و حسابرسی از تسلط کافی در زمینه کار با نرم‌افزار حسابداری و مالی نیز برخوردار است و مهارت‌های ارتباطی، کلامی و نوشتاری خوبی دارد. ۳ گروه اصلی انواع حسابرسی شامل حسابرسی صورت‌های مالی، حسابرسی رعایتی و حسابرسی عملیاتی می‌شوند که در ادامه به توضیح دقیق‌تری از این موارد می‌پردازیم:

حسابرسی صورت های مالی

تمامی صورت‌های مالی، اجزای مشترکی دارند که باید با بررسی و محاسبه دقیق تهیه شوند. از انواع صورت مالی می‌توان به ترازنامه، صورت سود و زیان، صورت تغییرات در حقوق صاحبان سهام، صورت جریان وجوه نقد و غیره اشاره کرد.

هدف از حسابرسی صورت مالی، اعتباربخشی به وضعیت مالی گزارش شده و عملکرد یک کسب‌ و کار است. از دیگر اهداف انواع حسابرسی صورت مالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کشف اشتباهات سهوی یا عمدی در تهیه گزارشات مالی
• تهیه داده‌های مورد نیاز سهامداران، مدیران و دولت
• ارزیابی مجدد کنترل‌های داخلی
• اطمینان از صحت اظهارنامه‌های مالیاتی و خدمات مالیاتی ارائه شده

حسابرسی رعایت

حسابرسی رعایت به خوبی می‌توانید به بررسی نمودن فرایند و عملکردهای یک سازمان بپردازید. این نوع حسابرسی شامل بررسی‌هایی مختلفی است که در اسناد، مدارک مالی، فرایندهای سازمان‌ها و شرکت‌ها انجام می‌شود.

حسابرسی رعایت، بر عهده یک نفر حسابرس است که این شخص پس از انجام تحقیقات و بررسی‌های لازم، یک گزارش کارشناسی شده مبنی بر تایید یا رد عملکردهای سازمان ارائه می‌دهد. گزارش نوشته شده، به مراجع ذی‌صلاح اعلام خواهد شد و مواردی که در آن تخلف موجود است، توسط سازمان حسابرسی کل کشور بررسی می‌شود. به عنوان نمونه، از جمله قوانین و مقرراتی که همه سازمان‌ها موظف به تبعیت از آن خواهند بود، شامل مقررات زیست‌ محیطی است؛ به این صورت، حسابرس متوجه نقض مقررات زیست‌ محیطی توسط یک سازمان می‌شود و باید این تقلب را گزارش کند تا هر چه سریع‌تر فعالیت‌های غیرقانونی متوقف شوند.

در واقع حسابرسی رعایت، نهاد و سازمان‌ها را به انجام وظایف خود بر پایه مقررات و استانداردها ملزم می‌کند. انواع حسابرسی باعث می‌شود که مدیر یک مجموعه در جریان نقص‌های احتمالی و نارسایی‌ها در سیستم اداری شرکت خود قرار بگیرد و برای رفع آن تلاش کند؛ از این‌رو گزارش حسابرس، نقش مهمی در آگاهی از نواقص‌ها و تخلف‌ها و پیشگیری از تحمیل جریمه بر سازمان دارد.

حسابرسی عملیاتی

روند حسابرسی عملیاتی، به مجموعه فرآیند منظمی می‌گویند که کارایی و صرفه اقتصادی برای عملیات سازمان و گزارش نتایج ارزیابی دارد و برای ارتقا و بهبود عملیات انجام می‌گیرد.

مراحل حسابرسی عملیاتی نیز به‌ این‌ ترتیب است که ابتدا اهداف کلیه پروژه تعیین می‌شود. این اهداف باید شامل ارزیابی عملکرد، ارائه پیشنهاد کاربردی، شناخت فرصت‌هایی برای بهبود عملیات و غیره باشد. اهداف و مزایای حسابرسی عملیاتی شامل موارد زیر هستند:

• ارزیابی مستقل و بی‌طرفانه سازمان
• ارزیابی میزان رعایت اهداف سیاست‌ها و روش سازمان با قوانین مربوطه
• ارزیابی کیفیت گزارش‌های مدیریت
• شناسایی انواع محدودیت‌ها، اشکالات، نقاط ضعف و عوامل ایجاد آن

حسابرسی داخلی

حسابرسی داخلی یکی دیگر از انواع حسابرسی است. اگر حسابرسی داخلی نباشد امکان بروز خطا و اشتباهات در فرایند حسابداری افزایش می‌یابد. همچنین، جلوگیری از اشتباهات مالی و جلوگیری از ضرر و زیان احتمالی امکان‌پذیر نخواهد بود. فرایندهایی همچون ارزیابی کیفیت هزینه‌ها، بررسی وضعیت مالی شرکت، شناسایی دارایی‌ها و بررسی عملیات مالی در حسابرسی داخلی انجام می‌شود. با انجام حسابرسی داخلی، می‌توان به راحتی نواقص و ضعف‌های موجود در حسابداری یک سازمان را شناسایی کرد و سوء استفاده‌های مالی و انحرافات اقتصادی را تشخیص داد.

کار حسابرس داخلی با چک کردن و بررسی تمامی مدارک و معاملات شروع خواهد شد و تا زمان جمع‌بندی حساب‌ها و به‌ دست‌آوردن ترازنامه ادامه پیدا خواهد کرد. حسابرسی داخلی بانک‌ها، حسابرسی داخلی مبتنی بر ریسک و حسابرسی داخلی شرکت‌ها از جمله رایج‌ترین گرایش‌های حسابرسی داخلی محسوب می‌شوند. از جمله وظایف حسابرسی داخلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بهبود فرایند نظارت مالی در سازمان‌ها
• شناسایی هدر رفت منابع مالی
• ارزیابی و بررسی صحت گزارش‌های مالی سازمان

حسابرسی ضمنی

باتوجه‌ به محدودیت زمانی بعد از سال مالی، حسابرسان مستقل ترجیح می‌دهند که در صورت لزوم قسمتی از کارهای ممکن را قبل از پایان سال مالی انجام دهند که در این حالت به آن حسابرسی ضمنی یا میانه می‌گویند. این نوع حسابرسی پایه و اساس حسابرسی نهایی است که با هدف ارزیابی سیستم کنترل داخلی واحد تجاری انجام می‌گیرد.

حسابرسان مستقل بعد از حسابرسی ضمنی نقاط ضعف سیستم کنترل داخلی و سیستم‌های حسابداری را تشخیص داده و آن را همراه با پیشنهادات اصلاحی به هیئت‌مدیره شرکت طی نامه‌ای به نام مدیریت ارائه می‌دهند. این نوع گزارش می‌تواند مسئولیت قانونی حسابرسان را در صورت رخداد اختلاس یا زیان‌های ناشی از ضعف سیستم کنترل داخلی به حداقل برساند.

حسابرسی مدیریت

از دیگر انواع حسابرسی می‌توان به حسابرسی مدیریت اشاره کرد. حسابرسی مدیریت با عملکرد خود، نقش تعیین‌کننده در سرنوشت یک کسب‌ و کار و بنگاه اقتصادی بازی خواهد کرد و حداکثر تاثیر را در تصمیم‌گیری‌های مدیریت خواهد داشت. وظیفه اصلی حسابرسی مدیریت، ارائه مشاوره‌های لازم به مدیریت شرکت است. مشاوره مالیاتی، مالی و حسابرسی عملکرد به تقویت نقاط قوت و شناسایی نقاط ضعف فعالیت‌های یک سازمان می‌پردازد تا عملکرد آن را بهبود بخشد.

این نوع حسابرسی از طریق ارزیابی و اثربخشی، کارایی و صرفه اقتصادی در بنگاه‌های اقتصادی و ارائه پیشنهادهای عملی، به مدیران کمک می‌کند که کسب‌ و کار موفقی را تشکیل و هدایت کنند.

حسابرسی خارجی

حسابرسی مستقل یکی از اصلی‌ترین انواع حسابرسی است که توسط یک فرد مستقل از بنگاه مانند سازمان یا شرکت مالیاتی، انجام می‌گیرد تا ارزیابی صادقانه‌ای از موقعیت‌های مختلف درون آن، ارائه شود. خدماتی که حسابرسان مستقل می‌توانند ارائه کنند شامل تهیه و تنظیم سیستم‌های مختلف حسابداری، مشاوره در امور مالیاتی و ارائه گزارش‌های اختصاصی مالی به بانک‌ها خواهد بود.

وام‌دهندگان و سرمایه‌گذاران اغلب به حسابرسی خارجی نیاز دارند تا متوجه شوند که آیا داده‌ها و اطلاعات مالی شرکت دقیق هستند یا خیر. مطابق قانون، کلیه شرکت‌های دولتی باید صورت‌های مالی خود را به‌صورت خارجی مورد ممیزی قرار دهند تا حسابداران خارجی سوابق حسابداری و مالی آنان را بررسی کنند.

حسابرسی قانونی

حسابرسی قانونی نیز یکی دیگر از انواع حسابرسی است. این نوع حسابرسی اغلب در شرکت‌هایی انجام می‌شود که شرکا و اعضای هیئت‌ مدیره به مشکل قانونی برخورد کرده‌اند. برای مثال اختلاف بین سهامداران یا وجود ضررهای مالی سنگین می‌تواند مشکلات قانونی برای یک شرکت به وجود آورد در این هنگام حسابرس قانونی مانند نهادهای حل اختلاف عمل کرده و راهکارهای قانونی پیشنهاد می‌دهد. به‌ طور کلی خدمات حسابرسی قانونی در زمان بروز اختلافات مالی، تقلب‌های تجاری، خسارت‌های تجاری و اقتصادی، اختلاف بین سهامداران یا شرکا و غیره کاربرد دارد.

سوالات متداول در مورد انواع حسابرسی

آنچه در مورد انواع حسابرسی خواندید

حسابرسی نقش بسیار مهم و حیاتی در مدیریت و راهبری عملیات سازمان دارد. سازمان‌هایی که از واحد حسابرسی داخلی کارآمد و اثربخش برخوردار هستند، قادر به ارزیابی بهتری از خطرات کسب‌وکار و سیستم تجاری خود خواهند داشت. به‌طور کلی، انواع حسابرسی به منظور کشف فعالیت‌های غیرقانونی و تقلب مدیران، گزارش کردن شایستگی و کارایی مدیران انجام می‌شود.

حسابرسان در صنایع مختلف ادارات و سازمان‌های گوناگون فعالیت دارند و با رسیدگی به امور مالی، بررسی می‌کنند که آیا سوابق مالی موجود بر اساس قانون‌های حاکم بر دنیای تجارت است یا خیر.

حسابرسان اغلب در دو گروه حسابرسان داخلی و حسابرسان مستقل تقسیم‌بندی می‌شوند که هر یک وظایف مخصوص به خود را دارند. البته انواع حسابرسی تنها به این ۲ دسته ختم نمی‌شود و بر اساس نیازهای گوناگون حسابرسان در دسته‌های مختلفی چون حسابرسی عملیات، حسابرسی مدیریت، حسابرسی قانونی، حسابرسی صورت‌های مالی، حسابرسی ضمنی و حسابرسی رعایت قرار می‌گیرند. در این مقاله توضیحات جامعی درباره انواع حسابرسی و وظایف آنان شرح داده‌ایم.