آشنایی با اصطلاحات حسابداری

مانند تمام رشته‌ها و حوزه‌های کاری، حسابداری نیز دارای یکسری اصطلاحات و عبارات تخصصی است که یک حسابدار برای اینکه بتواند با موفقیت کامل به شغل خود بپردازد باید کاملا این اصطلاحات حسابداری را بشناسد. حسابدار برای انجام امور مرتبط با شغل خود دائم با این عبارات سروکار دارد لذا باید تعریف این مفاهیم را بداند و بر آن‌ها مسلط باشد. در ادامه در شرکت حسابداری حساب ۲۴، برخی از مهمترین اصطلاحات حسابداری را برای شما فهرست کرده‌ایم تا در صورت نیاز بتوانید از این راهنما استفاده کنید. 

اصطلاحات حسابداری چیست؟ 

همانطور که اشاره کردیم، حسابداری نیز مانند همه رشته‌های دیگر دارای زبان تخصصی ویژه خود است. لذا تسلط کامل به اصطلاحات حسابداری از الزامات کار در این رشته و پیش نیاز کار با انواع نرم افزارهای حسابداری است. اصطلاحات حسابداری در واقع الفبای حسابداری است بدین معنا که تسلط بر اصطلاحات اساسی حسابداری الزام اولیه برای موفقیت در این رشته است. بنابراین به ‌عنوان یک حسابدار موفق باید تلاش کنید تا این اصول و مفاهیم مهم و کاربردی را کاملا بیاموزید. 

لیست لغات تخصصی کاربردی ترین اصطلاحات حسابداری مالی

استفاده از اصطلاحات حسابداری بین حسابداران پدیده‌ای بسیار رایج است زیرا این عبارات در واقع الفبای اولیه این رشته هستند و اساسا بدون استفاده از آن‌ها، امکان انجام این کار و رشته وجود ندارد. با توجه به حساسیت امور حسابداری عدم آشنایی با این مفاهیم یا حتی برخی از آن‌ها ممکن است باعث بروز اشتباهات جبران ناپذیر از سمت حسابدار شود. در ادامه فهرست‌وار به مهمترین و رایج‌ترین اصطلاحات حسابداری، اشاره خواهیم کرد. 

اصطلاحات رایج حسابداری 

به ‌عنوان یک حسابدار (Accountant) یا حسابرس (Auditor) باید حتما با مفاهیم تخصصی و اصطلاحات حسابداری آشنا باشید که عبارتند از:

• حساب دریافتنی: پولی که در آینده از مشتری دریافت خواهد شد.
• حساب پرداختنی: پولی که در آینده تسویه خواهد شد.
• اسناد پرداختنی: مجموعه بدهی‌های یک شرکت.
• اسناد دریافتنی: درآمدهای قابل وصول در آینده برای یک شرکت.
• حسابداری تعهدی: ثبت رویداد مالی به‌محض وقوع آن بدون توجه به تأثیرش بر وجوه نقد شرکت.
• حسابداری نقدی: حسابداری مبتنی بر تبادل وجوه نقد دریافتنی یا پرداختنی.
• بدهی: تعهد یک بنگاه به اشخاص حقیقی یا حقوقی.
• سرمایه: ادعای مالک یا صاحب یک واحد تجاری نسبت به دارایی‌های آن شرکت.
• درآمد: عبارت است از افزایش در سرمایه که در نتیجه فروش کالا یا خدمات بدست می‌آید. 
• دارایی: جمع بدهی و سرمایه یک واحد تجاری.
• نقدینگی: قابلیت یک واحد تجاری در تبدیل کالا یا خدمات به وجوه نقد.
• هزینه: به معنای کاهش در سرمایه است و دارایی که لازم است برای کسب یک مالکیت یا کالا یا خدمات دریافتی، خرج شود.
• دارایی و بدهی بلندمدت: هر دارایی و بدهی غیر از دارایی و بدهی جاری.
• ترازنامه (صورت وضعیت مالی) سندی: دارای ستون‌های دارایی، بدهی و سرمایه در یک مدت زمان مشخص است. 
• تراز آزمایشی: فهرست مانده‌ حساب‌های دفتر کل که ماهانه تهیه می‌شود.
• تراز آزمایشی تعدیل شده: صورت مالی که نشان دهنده مقدار دقیق سود خالص شرکت و بدهی‌هاست.
• تراز آزمایشی اختتامی: فهرست همه حساب‌های دفتر و مانده‌حساب‌ها در پایان دوره مالی و بستن دفتر روزنامه. 
• دفتر کل: دفتر اصلی داده‌های مالی و غیرمالی یک واحد تجاری که تمام اطلاعات از قبیل بدهی، دارایی، هزینه، درآمد و حقوق صاحبان سهام با ذکر تاریخ وقوع رویداد مالی در آن ثبت می‌شود.
• دفتر روزنامه: دفتری برای درج رویدادهای مالی در یک بازه زمانی معین به ترتیب تاریخ وقوع.
• دفتر روزنامه عمومی: دفتر ثبت مبادلاتی که در دفتر روزنامه اختصاصی ثبت نمی‌شود.
• ارزش دفتری: تفاوت دارایی با استهلاک انباشته شده.
• استهلاک انباشته: مجموعه هزینه‌های استهلاک یک دارایی مشخص و ثابت در هنگام بدست آمدن آن.
• حساب اسمی: حسابی که درآمد و هزینه مربوط به یک دوره معین در آن مشخص می‌شود.
• حساب دائمی: حسابی حقیقی که در پایان دوره مالی بسته نخواهد شد.
• کاربرگ: فرمی با چند ستون جهت تهیه صورت‌های مالی.
• صورت مالی: سندی که نشان دهنده اطلاعات مالی شرکت به اشخاص حقیقی و حقوقی خارج از واحد تجاری است و انجام خدمات مالیاتی به این اطلاعات بستگی دارد.
• صورت سود و زیان: فهرستی از درآمدها، هزینه‌ها، سود و زیان یک واحد تجاری در بازه زمانی مشخص.
• دوره مالی: دوره‌های کوتاه‌مدت مشخص جهت تعیین سوددهی یا زیان دهی واحد تجاری.
• سال مالی: دوره‌ دوازده ماهه جهت محاسبه وضع مالی سالیانه واحد تجاری. این مدت ممکن در کشورهای مختلف، متفاوت باشد. 

اصطلاحات دارایی های نامشهود در حسابداری 

دارایی‌های نامشهود (Intangible Asset) یکی از اقلام ذکر شده در ترازنامه هستند و عبارتند از دارایی‌های غیر قابل ‌رویت که وجود فیزیکی ندارد مانند سرقفلی، اعتبار یک برند و نام تجاری و مالکیت معنوی. برخی از اصطلاحات حسابداری مرتبط با دارایی‌های نامشهود شامل مفاهیم زیر است:

• دارایی جاری: دارایی که می‌توان طی یکسال یا کمتر از یکسال آن را به وجه نقد تبدیل کرد.
• دارایی غیر جاری: هر دارایی غیر دارایی جاری در فهرست دارایی غیر جاری جای می‌گیرد. 
• دریافتنی‌های بلندمدت: حساب‌ها و اسناد دریافتنی که در طی یکسال وصول نخواهد شد.
• سرمایه‌گذاری بلندمدت: سرمایه‌گذاری که نتیجه آن بیش از یکسال زمان خواهد برد.
• استهلاک: ارزش یک دارایی که در طول زمان از دست می‌رود. 
• سرقفلی: اختلاف ارزش کلی واحد تجاری و مجموع ارزش‌ خالص جاری دارایی مشهود و نامشهود.

اصطلاحات وجوه نقد در حسابداری 

رایج‌ترین و مهم‌ترین اصطلاحات حسابداری در بخش وجوه نقد عبارتند از: 

• وجوه در راه: مبالغی که به‌ حساب بانکی واحد تجاری واریز شده اما هنوز در حساب ننشسته است. 
• کارمزد خدمات بانکی: هزینه یا کارمزد خدمات ارائه شده توسط بانک. 
• چک: سندی تجاری که از طرف بانک به افراد داده می‌شود تا به ‌جای وجه نقد از آن استفاده کنند. 
• سفته: سندی تجاری که صادرکننده آن متعهد به پرداخت مبلغی در زمان معینی به گیرنده سفته است.
• برات: سندی که در آن دستور پرداخت مبلغی در زمان معین از فردی به فرد دیگر که بوسیله شخص ثالثی نوشته می‌شود. 
• حواله بانکی: نوعی دستور پرداخت است که از سمت بانک و به درخواست مشتری حقیقی و حقوقی، به یکی از بانک‌های کارگزار داخل یا خارج کشور ارائه می‌شود و محتوای آن، دستور پرداخت وجه به فرد دارنده حواله است.

اصطلاحات حسابداری صنعتی 

برخی از مهمترین اصطلاحات حسابداری صنعتی شامل مفاهیم زیر هستند:

• تولید: تغییر شکل ماده اولیه طی فرایند ساخت و تبدیل آن به محصول.
• دایره هزینه‌یابی: تعیین بهای تمام شده کالای تولید شده و موجودی کالاهای در جریان ساخت. 
• کالای ساخته شده: کالایی که طی فرایند تولید، ساخته شده و آماده فروش است. 
• کالای در جریان ساخت: کالایی که فرایند تولید آن به طور کامل انجام نشده اما در جریان تولید قرار دارد.
• مواد اولیه: مواد طبیعی یا مصنوعی که برای تولید یک محصول تهیه می‌شود.
• دستمزد: حق‌الزحمه‌ای که به کارگر برای تولید کالا پرداخت می‌شود. 
• هزینه سربار: هزینه‌ مورد مصرف در کارخانه که ارتباط مستقیم به کالا ندارد.
• هزینه اولیه: کل هزینه‌هایی که مستقیم یا غیرمستقیم برای تولید کالا پرداخت می‌شود. 
• هزینه تبدیل: هزینه‌ای که برای تبدیل ماده اولیه به کالای نهایی پرداخت می‌شود. 

• ضایعات تولید: قسمت از بین رفته ماده یا کالا در جریان تبدیل ماده اولیه به محصول طی فرایند تولید. 

کاربردی ترین اصطلاحات حسابداری مالی

برخی از کاربردی‌ترین اصطلاحات حسابداری مالی را در بخش‌های قبل ذکر کردیم. در ادامه نیز به موارد دیگر اشاره می‌کنیم:

• حقوق صاحبان سهام: حقوق صاحبان سهام عبارت است از ارزش باقی مانده پس از حذف بدهی‌ها. 
• موجودی: دارایی‌هایی که یک شرکت خریداری کرده تا به مشتریان خود بفروشد اما هنوز نفروخته است. 
• بهای تمام شده کالای فروخته شده: منظور هزینه‌هایی است که به طور مستقیم به تولید یک محصول یا خدمات مربوط است. 
• حاشیه ناخالص: درصدی است که از تقسیم سود ناخالص بر درآمد برای دوره‌ای مشخص محاسبه می‌شود. 
• سود ناخالص: عبارت است از سودآوری یک شرکت به دلار، بدون در نظر گرفتن هزینه‌های سربار که از کم کردن بهای تمام شده کالای فروخته شده از درآمد برای همان دوره محاسبه می‌شود.
• درآمد خالص: عبارت است مبلغ دلاری که از سود کسب خواهد شد. 
• حاشیه خالص: درصد سود یک شرکت نسبت به درآمد. 
• تخصیص: عبارت است از روش تخصیص وجوه به حساب‌ها یا دوره‌های مختلف. 
• جریان نقدی: عبارت است از جریان ورودی و خروجی وجه نقد در یک واحد تجاری.  
• اعتبار: افزایش در حساب بدهی یا حقوق صاحبان سهام یا کاهش در حساب دارایی‌ها یا هزینه‌ها.
• هزینه ثابت: هزینه‌ای که با حجم فروش تغییر نمی‌کند. 
• بهره: مبلغی که برای دریافت وام یا خط اعتباری پرداخت می‌شود و بیشتر از بازپرداخت مانده اصل می‌باشد.
• ارزش فعلی: ارزش یک دارایی در حال حاضر که بر اساس آن نقدینگی امروز به دلیل تورم از پول نقد فردا ارزش بیشتری دارد. 
• رسید: سندی که ثابت می‌کند پرداختی انجام شده است. 
• بازگشت سرمایه: سودی که یک واحد تجاری کسب می‌کند (بازده)، تقسیم بر سرمایه‌گذاری مورد نیاز. 
• هزینه متغیر: مجموعه هزینه‌هایی که با حجم فروش تغییر می‌کنند.

اصطلاحات حسابداری انبار 

برخی از پرکاربردترین اصطلاحات حسابداری انبار در زیر فهرست شده‌اند:

• تامین کننده: شخصی که وظیفه خرید کالا را بر عهده دارد. 
• کالا: اجناسی که فیزیکی و ملموس و قابل خریداری هستند و در انبار دپو می‌شوند و در ادامه به فروش می‌رسند.  
• مواد اولیه: موادی که یک شرکت تولیدی برای تولید محصول به آن‌ها نیاز دارد و باید خریداری شوند.
• مواد نیمه ساخته: موادی که در پروسه تولید قرار دارند و هنوز به محصول نهایی تبدیل نشده‌اند. 
• محصول نهایی: کالاهایی که تولیدشان به اتمام رسیده و آماده فروش هستند.  
• کالای امانی: کالاهایی که به صورت امانی و بدون دریافت پول به دیگران فروخته می‌شود و در موعد معین شده، مبلغ آن دریافت می‌شود. 
• موجودی کالا: فهرست تمام کالاهایی که در انبار وجود دارد. 
• رسید انبار: سندی که در ازای ورود کالا به انبار توسط انباردار صادر و بایگانی می‌شود. 
• برگشت رسید انبار: اگر کالا به دلایلی مانند خرابی، جابجایی بین انبار، برگشت کالا و… از انبار خارج شود، برگشت رسید انبار یا حواله برگشت انبار صادر می‌شود. 
• خروج انبار: سندی که در ازای خروج کالا از انبار توسط انباردار صادر و بایگانی می‌شود. 
• برگشت خروج انبار: اگر کالای خارج شده از انبار به دلایلی دوباره به انبار برگشت داده شود، برگه برگشت خروج انبار توسط انباردار صادر می‌شود. 
• کاردکس: عبارت است از گزارش و تاریخچه و گردش ورود و خروج کالاها به انبار که در آن انباردار به صورت دقیق نام و تعداد کالا و تاریخ ورود یا خروج آن از انبار را ثبت می‌کند. 
• انبار گردانی: فرآیند شمارش کالاهای موجود در انبار و مقایسه آن با موجودی نرم‌ا‌فزار حسابداری.
• ضایعات: یکی از اصطلاحات حسابداری انبار است و عبارت است از مواد بی‌ارزش یا دور ریختنی که ارزش مادی ندارند. 

جمع‌بندی اصطلاحات حسابداری

علم حسابداری نیز مانند سایر علوم و رشته‌ها دارای مفاهیم و عباراتی است که مخصوص همین حوزه است و یک حسابدار موفق برای تسلط بر کار خود، حتما باید به طور کامل با این اصطلاحات حسابداری آشنایی داشته باشد. در مقاله فوق تلاش کردیم مهمترین و رایج‌ترین اصطلاحات حسابداری حوزه‌های مختلف را برای شما علاقمندان گردآوری کنیم تا در صورت نیاز بتوانید از این راهنما استفاده کنید. 

سوالات متداول شما در مورد اصطلاحات حسابداری