همه چیز درباره مالیات بر درآمد و انواع آن

با توجه‌ به نقش مهم و تاثیرگذار مالیات بر اقتصاد کشور، در قانون مالیات‌های مستقیم انواع مالیات‌ها پیش‌بینی شده‌اند تا چرخه اقتصادی سالم‌تری را در جامعه ایجاد کنند. از جمله مالیات‌های پیش‌بینی شده در قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات بر درآمد است که قواعد و نحوه محاسبه خاصی دارد و مشمولین آن باید در موعد مقرر قانونی، نسبت به ثبت اظهارنامه و پرداخت مالیات متعلقه اقدام کنند.

طبق مصوبه این قانون، کسب‌ و کارها بعد از انجام فعالیت‌های اقتصادی و درآمدزایی باید با محاسبه سود و زیان خود، خراجی را با عنوان مالیات عملکرد به دولت بپردازند. مالیات بر درآمد، خود نیز از زیر شاخه‌های مختلفی تشکیل شده است و لیستی از انواع مالیات‌ها را در بر می‌گیرد. نرخ این مالیات‌ها و شیوه دریافت آن مطابق با قوانین مالیاتی، متفاوت است. شما برای محاسبه مالیات‌ بر درآمد، بهتر است با شرکت حسابداری معتبری، همچون حساب ۲۴ در ارتباط باشید و از مشاوره‌هایش استفاده کنید.

مالیات بر درآمد چیست؟

مالیات بر درآمد به مالیاتی گفته می‌شود که دولت به نسبت درآمد اشخاص حقیقی و شرکت‌ها به استناد قانون اخذ می‌کند. مطابق با قانون، تمامی کسب‌ و کارها باید در موعد مقرر درآمد‌های سالانه خود را به دولت گزارش کنند تا مشخص شود که آیا مشمول پرداخت مالیات هستند یا خیر. محاسبه و پرداخت مالیات بر درآمد با ارائه اظهارنامه مالیاتی و بر اساس سود و زیان کسب‌ و کارها، انجام می‌شود.

این نوع مالیات بخش مهمی از درآمد دولت را تشکیل می‌دهد و نقش مهمی در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور دارد. از این‌رو تمامی مجموعه‌های تجاری موظف هستند کلیه مدارک مربوط به درآمد و داد و ستد خود را در بازه‌های زمانی مشخص به‌ صورت رسمی در یک دفتر مالی ثبت کنند. با ثبت این اطلاعات مالی محاسبه مالیات بر درآمد یا مالیات بر عملکرد آسان‌تر می‌شود. مشاوره دقیق افراد متخصص و شرکت‌های معتبری همچون حساب ۲۴، می‌تواند در شناسایی مالیات بر درآمد، کمک فراوانی کند.

انواع مالیات بر درآمد

مالیات بر درآمد، زیر شاخه‌هایی دارد که شامل مالیات بر درآمد املاک، کشاورزی، حقوق، مشاغل، اشخاص حقوقی، درآمد اتفاقی و مالیات بر جمع درآمد ناشی از منابع مختلف می‌شود. در بین تمامی این مالیات‌ها، مالیات بر درآمد املاک اهمیت بیشتری دارد که بیشتر شرکت مالیاتی به آن تاکید دارند. در ادامه هر یک از زیر شاخه‌های مالیات بر درآمد را توضیح خواهیم داد.

مالیات بر درآمد مشاغل

تمامی کسب‌ و کارها و مشاغل مختلف، ملزم به پرداخت مالیات بر درآمد مشاغل هستند. این مالیات در گروه مالیات‌های مستقیم قرار می‌گیرند که شامل هر گونه کسب‌ و کار با هر درآمدی است. مالیات بر درآمد مشاغل، از طریق خود اظهاری تشخیص داده خواهد شد و سازمان امور مالیاتی بر اساس آن مالیات مشاغل را دریافت می‌کند.

مطابق با ماده ۹۳ قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد شخص حقیقی که از طریق اشتغال به مشاغل یا به عناوین دیگر غیر از موارد مذکور در سایر فصل‌های این قانون در کشور ایران تحصیل کند، پس از کسر معافیت‌های تعیین شده و مقرر، مشمول مالیات بر درآمد مشاغل خواهد بود.

محاسبه مالیات بر درآمد مشاغل

مطابق با ماده ۱۳۱ قانون مالیات‌های مستقیم نرخ مالیات بر درآمد مشاغل متناسب بر درآمد آنها یکی از سه نرخ ۱۵، ۲۰ و ۲۵ خواهد بود. محاسبه مالیات مشاغل در سال ۱۴۰۳ به شکل زیر انجام می‌شود:

1. مشمول مالیات به نرخ ۱۵ درصد تا ۵۰ میلیون تومان درآمد
2. نسبت به مازاد ۵۰ میلیون تومان تا میزان ۱۰۰ میلیون تومان درآمد، مشمول مالیات به نرخ ۲۰ درصد
3. نسبت به مازاد ۱۰۰.۰۰۰.۰۰ تومان درآمد، مشمول مالیات به نرخ ۲۵ درصد

مالیات بر حقوق

مالیات حقوق، مبلغی است که از حقوق کارگر، به صندوق دولت واریز می‌شود. این نوع مالیات از عناصر مهم تشکیل‌دهنده مالیات بر درآمد به شمار می‌رود. از آنجایی‌ که این درآمد از حق مالیات حقوق کارکنان کسر می‌شود، منبع درآمد مطمئنی برای دولت است و نقش اساسی در تأمین هزینه‌های آن دارد.

طبق ماده ۸۶ قانون مالیات‌های مستقیم، خدمات مالیاتی حقوق و دستمزد، در دسته مالیات‌های تکلیفی قرار می‌گیرد. این بدان معنا خواهد بود که شناسایی مبلغ و پرداخت مالیات حقوق کارکنان به عهده کارفرما است و پرسنل در قبال این امور وظیفه‌ای ندارد.

محاسبه مالیات بر حقوق

تمامی مشمولین پرداخت مالیات، در ابتدای سال، منتظر اعلام بخشنامه مراجع قانونی در خصوص میزان معافیت مالیاتی و چگونگی محاسبه آن هستند. این افراد با توجه‌ به سابقه کارشان و جایگاه شغلی فعلی خود، حقوق متفاوتی دریافت خواهند کرد. به همین دلیل مالیات پرداختی آنها با هم تفاوت‌هایی را خواهد داشت. دولت برای تعیین میزان مالیات بر حقوق، مالیات را به ۵ پله تقسیم بندی کرده است که به آن مالیات پلکانی گفته می‌شود. افرادی که در این زمینه اطلاعاتی ندارند، می‌توانند با مشاور مالیاتی مشورت نمایند.

طبق بخشنامه، در سال ۱۴۰۳ افرادی که تا سقف ۱۰ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کنند از پرداخت مالیات به حقوق معاف هستند و اشخاصی که بیشتر از ۱۰ میلیون تومان حقوق می‌گیرند، نرخ مالیات حقوق آن‌ها متناسب با حقوق دریافتی، تعیین می‌شود. برای اطلاعات بیشتر، وکیل مالیاتی نیز می‌تواند در این زمینه به شما مشاوره مالیاتی ارائه دهد.

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی از جمله مهم‌ترین انواع مالیات‌هایی بشمار می‌رود که مورد توجه سازمان مالیاتی و مودیان است. از آنجایی‌ که آگاهی از مبلغ مالیات پرداختی برای شرکت‌ها اهمیت زیادی دارد؛ اشخاص حقوقی باید در خصوص فرمول و نحوه محاسبه مالیات بر درآمد اطلاعات لازم را کسب کنند.

عدم توجه به این نوع مالیات شرکت‌های تجاری، مانع از رشد یک کسب و کار یا شرکت می‌شود؛ بنابراین مودی مالیاتی باید با محاسبه نرخ مالیات شرکت و تنظیم اظهارنامه‌های مرتبط، امور حقوقی خود را به‌ صورت دقیق و منظم پیگیری کند.

محاسبه مالیات بر درآمد شرکت ها

طبق ماده ۱۰۵ تا ماده ۱۱۸ قانون مالیات‌های مستقیم که در باب سوم و فصل پنجم قانون مالیات‌های مستقیم جای گرفته؛ تمامی درآمد‌های اشخاص حقوقی یا شرکت‌ها که حاصل فعالیت‌های انتفاعی آنها در داخل یا خارج کشور است؛ پس از کسر هزینه‌های مربوط به درآمدهای غیر معاف و اعمال معافیت‌های مربوطه، مشمول مالیات با نرخ ۲۵٪ خواهد بود.

از این‌ رو طبق قانون هر شرکت یا شخص حقوقی، باید با اعمال معافیت‌ها و در نهایت کنار گذاشتن درآمدهای معاف خود، سهم مالیات بر درآمد خود را بپردازد. فرمول محاسبه مالیات بر درآمد شرکت‌ها به شرح زیر است:

مالیات بر درآمد اتفاقی

با توجه به ماده ۱۱۹ مالیات های مستقیم، درآمدهای نقدی و غیر نقدی اشخاص حقیقی و حقوقی که از طریق معاملات محاباتی یا به صورت جایزه و غیره حاصل می‌گردد، مشمول مالیات اتفاقی به نرخ مقرر ماده ۱۳۱ این قانون خواهد بود.

مالیات بر درآمد کشاورزی

مالیات بر درآمد کشاورزی نوعی مالیاتی است که کشاورزان آن را به دولت می‌پردازند. این نوع مالیات شامل انواع فعالیت‌های کشاورزی می‌شود و مقدار آن بر اساس میزان درآمد افراد از فعالیت‌های کشاورزی به دست می‌آید. تمامی افراد حقیقی و حقوقی که در حوزه‌های مختلف کشاورزی فعالیت می‌کنند مشمول پرداخت مالیات کشاورزی هستند.

کشاورزی به هر نوع فعالیتی می‌گویند که تحت ‌تأثیر آن گیاهان و حیوانات اهلی پرورش داده می‌شوند. کشاورزی در کشور ما شامل ۴ بخش شیلات، دام و طیور، زراعت و جنگلداری است و تمامی این بخش‌ها مشمول پرداخت مالیات کشاورزی هستند.

نحوه محاسبه مالیات بر درآمد کشاورزی

در رابطه ‌با معافیت‌های مالی بر درآمد کشاورزی نظریه‌های متفاوتی وجود دارد. یکی از مهم‌ترین نظریه‌ها این است که فعالیت‌های کشاورزی که در ارتباط با کاشت و برداشت هستند باید معاف از پرداخت مالیات باشند. ولی طبق نظریه‌ای دیگر، معافیت مالیاتی کشاورزی مربوط به کلیه فعالیت‌هایی است که برای انجام آن از آب و زمین استفاده می‌شود. بر این‌ اساس تمامی بخش‌های کشاورزی، باغداری، دامپروری، دامداری، شیلات، پرورش طیور، زنبورعسل و کرم ابریشم، جنگل‌داری و جنگل‌کاری از پرداخت مالیات معاف هستند. طبق قانون مالیات‌های مستقیم در ماده ۸۱ به طور صریح بیان شده است که درآمدهای کشاورزی مشمول مالیات نمی‌شوند؛ بنابراین نمی‌توان برای آن ضریب محاسبه در نظر گرفت.

مالیات حق الوکاله

مالیات حق‌الوکاله نوعی مالیات بر درآمد است که باید وکلای دادگستری و کسانی که در محاکم اختصاصی وکالت می‌کنند؛ همچنین اشخاصی که با وکالتنامه رسمی و به وکالت از دیگری در مراجع اختصاصی غیرقضایی حضور پیدا می‌کنند، با ابطال تمبر، به‌ صورت علی‌الحساب مالیاتی به سازمان امور مالیاتی باید پرداخت کنند.

محاسبه مالیات حق الوکاله

ماده ۱۰۳ قانون مالیات‌های مستقیم ۴ بند مختلف در رابطه‌ با نحوه محاسبه مالیات حق‌الوکاله دارد که به شرح زیر است:

1. بند (الف): طبق بند (الف) ماده ۱۰۳ قانون مالیات‌های مستقیم در دعاوی کیفری با موضوع مالی، وکیل در هر مرحله باید ۵ درصد تعرفه مقرر در وکالت‌نامه را در قالب تمبر، ابطال و به‌عنوان علی‌الحساب مالیاتی حق‌الوکاله پرداخت کند.
2. بند (ب): طبق بند (ب) ماده ۱۰۳ قانون مالیات‌های مستقیم در دعاوی که موضوع وکالت، مالی نباشد و تعیین بهای خاص شده به طور قانونی ضرورت نداشته باشد و همچنین در دعاوی کیفری که تعیین حق‌الوکاله به نظر دادگاه بستگی دارد، حداقل ۵% حق‌الوکاله برای هر مرحله مقرر می‌شود.
3. بند (ج): طبق بند (ج) این ماده، در دعاوی و اختلافات کیفری که به دلیل ادعای خصوصی مالی است قوانین حکم بند (الف) اجرا خواهد شد.
4. بند (د): طبق این بند هنگامی که برای دعاوی و اختلافات مالی تعرفه خاصی مقرر نشده و این اختلافات در مراجع اختصاصی غیرقضایی حل‌ و فصل ‌شود؛ حق‌الوکاله از نظر مالیاتی طبق زیر محاسبه خواهد شد:

• تا ۴۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال مابه‌ الاختلاف، پنج درصد (۵%)
• تا ۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال مابه‌ الاختلاف، چهار درصد (۴%) نسبت به مازاد چهارصد میلیون ریال
• از ۲۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال مابه‌ الاختلاف به بالا سه درصد (۳%) نسبت به مازاد یک میلیارد و دویست میلیون ریال منظور می‌شود و معادل پنج درصد آن تمبر باطل خواهد شد.

آنچه در مقاله مالیات بر درآمد خواندید

مالیات بر درآمد به ۲ صورت مالیات بر عملکرد اشخاص حقیقی و مالیات بر عملکرد شرکت‌ها دریافت می‌شود. افراد حقیقی با توجه‌ به درآمدی که دارند و بر اساس سود و زیانی خود باید نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند و برای افراد حقوقی یا همان شرکت‌ها، ۲۵ درصد سود خالص شرکت به‌ عنوان مالیات در نظر گرفته می‌شود.

 طبق قانون ۸۱ مالیات‌های مستقیم تمامی افراد حقیقی به جز فعالیت‌هایی مثل دامپروری و کشاورزی باید اظهارنامه مالیاتی خود را ارائه دهند تا مقدار مالیات آنها تعیین شود؛ در غیر این صورت جریمه خواهند شد. مالیات بر درآمد انواع مختلفی دارد که شامل مالیات بر درآمد مشاغل، مالیات بر حقوق، مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی، مالیات اتفاقی، املاک، کشاورزی و مالیات حق‌الوکاله است. شما اگر می‌خواهید مشاوره خوبی در مورد مالیات بر درآمد داشته باشید، حتما با شرکت حسابداری حساب ۲۴ در تماس باشید.

سوالات متداول شما درباره مالیات بر درآمد